ΔΕΥΤΕΡΑ 16 Δεκεμβρίου - Ώρα 21:30Αμερικάνικη ταινία παραγωγής 1952
Σκηνοθεσία. Ελια Καζάν
Σενάριο. Τζον Στάινμπεκ
Πρωταγωνιστούν. Μάρλον Μπράντο, Άντονι Κουίν, Τζιν Πίτερς, Τζόζεφ Γουάισμαν, Αρνολντ Μος, Άλαν Ριντ.
Βραβεία. Όσκαρ Β' Αντρικού Ρόλου (Άντονι Κουίν)
Διάρκεια. 113 λεπτά
Ένας μεξικάνος ινδιάνος γεωργός, ο Εμιλιάνο Ζαπάτα (Μάρλον Μπράντο), αποτελεί μέλος μιας αντιπροσωπείας αγροτών που συναντούν το δικτάτορα του Μεξικού, Πορφίριο Ντίαζ (Φέι Ρούπι), για να διαμαρτυρηθούν για την καταπάτηση της γης τους. Ο Ντίαζ όμως δεν ακούει τις διαμαρτυρίες τους και μετά από αυτή τη συνάντηση ο Ζαπάτα, μαζί με τον αδελφό του, Έουφέμιο (Άντονι Κουίν), αναγκάζεται να γίνει αντάρτης προκειμένου να αντιμετωπίσει τη διαφθορά της κρατικής μηχανής. Το αίτημα για ανακατανομή της γης οδηγεί όλη τη χώρα σε εξέγερση, υπό την αρχηγεία του Φρανσίσκο Μαντέιρο (Χάρολντ Γκόρντον). Όταν τελικά η κυβέρνηση του Ντίαζ πέφτει, τη θέση του παίρνει ο Μαντέιρο κι ο Ζαπάτα διαπιστώνει ότι τελικά τίποτα δεν έχει αλλάξει.
Το σενάριο της ταινίας ανέλαβε ο Αμερικανός συγγραφέας Τζον Στάινμπεκ, γνωστός για τα μυθιστορήματά του Τα σταφύλια της οργής, Άνθρωποι και ποντίκια και Ανατολικά της Εδέμ, ενώ ο σκηνοθέτης της ταινίας, Ηλία Καζάν μελέτησε μια σειρά φωτογραφιών της εποχής της Μεξικάνικης Επανάστασης προκειμένου ν'αναπαραστήσει σωστά την περίοδο. Επιρροή στη δουλειά του Καζάν γι'αυτή την ταινία αποτέλεσε το Αυτοί που έμειναν ζωντανοί (Paisa, 1948) του Ρομπέρτο Ροσελίνι.
Πρώτη επιλογή για το ρόλο του Εμιλιάνο Ζαπάτα ήταν ο Τάιρον Πάουερ, ενώ η Μέριλιν Μονρόε προσπάθησε να αποσπάσει κάποιο ρόλο στην ταινία, αλλά ο διευθυντής της 20th Century Fox, Ντάριλ Φ. Ζάνουκ, δεν είχε εμπιστοσύνη στις υποκριτικές της ικανότητες. Εν τέλει ο Μπράντο επελέγη για το ρόλο του Ζαπάτα, προς απογοήτευση του Άντονι Κουίν, ο οποίος πίστευε ότι τα χαρακτηριστικά του που παρέπεμπαν περισσότερο σε Λατίνο απ'ότι εκείνα του Μπράντο θα του εξασφάλιζαν το ρόλο, κάτι που τόνισε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Παρόλα αυτά ο Κουίν κέρδισε το πρώτο του, από τα δύο όσκαρ Β' ανδρικού ρόλου. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ο Κουίν και ο Μπράντο δέθηκαν σαν αδέρφια. Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν στο Μεξικό, στο Ρώμη, στο Κολοράντο και στο Ντουράνγκο.
Η ταινία σηματοδότησε τη δεύτερη συνεργασία του Μπράντο με τον Καζάν μετά το Λεωφορείον ο Πόθος (A Streetcar Named Desire) της προηγούμενης χρονίας και για την οποία ο Μπράντο έλαβε την πρώτη του υποψηφιότητα για όσκαρ. Η ταινία δεν προσφέρει πραγματικές πληροφορίες πάνω στη δράση και την προσωπικότητα του Ζαπάτα, αλλά πάνω στο μύθο του. Ο Ζαπάτα που παρουσιάζεται αναλφάβητος στην πραγματικότητα είχε στοιχειώδη μόρφωση και προέρχονταν από σχετικά εύρωστη οικογένεια. Ο Καζάν (πρώην κομμουνιστής), την ίδια εποχή είχε καταδώσει κάποιους ομοϊδεάτες συναδέλφους του στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων ενώ η Αμερική μαστίζονταν από την πολιτική του γερουσιαστή ΜακΚάρθι και το κυνήγι των μαγισσών, προσπάθησε με το Βίβα Ζαπάτα και με Το λιμάνι της αγωνίας (On the Waterfront, 1954), δύο ταινίες με έντονο πολιτικό ύφος (όπου γίνεται αναφορά σε συνδικάτα και σε επανάσταση), να δικαιολογήσει τις πράξεις του. Την ιστορία του Ζαπάτα ο Καζάν χρησιμοποίησε για να κάνει ένα έμμεσο σχόλιο πάνω στον σταλινισμό, ενώ στην αυτοβιογραφία του ο σκηνοθέτης χαρακτήρισε την ταινία αντικομουνιστική.
Η ταινία προτάθηκε για 5 βραβεία Όσκαρ και χάρισε στον Άντονι Κουίν το Όσκαρ Β' Ανδρικού Ρόλου. Ο Μπράντο βρέθηκε υποψήφιος για όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, αλλά έφυγε από την τελετή για άλλη μια φορά με άδεια χέρια, έχοντας χάσει το βραβείο από τον Γκάρι Κούπερ για την ταινία του Φρεντ Τσίνεμαν, Το Τρένο θα Σφυρίξει Τρεις Φορές (High Noon). Ο ηθοποιός θα έπρεπε να περιμένει ακόμη δυο χρόνια για να βραβευτεί. Το 1954 η τρίτη του και τελευταία συνεργασία με τον Ελία Καζάν για Το Λιμάνι της Αγωνίας του χάρισε το πρώτο του όσκαρ. Την ίδια χρονιά ο Μπράντο τιμήθηκε για την ερμηνεία του από το Φεστιβάλ των Καννών και κέρδισε και Βραβείο BAFTA Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας από ξένο ηθοποιό. Ο Καζάν ήταν επίσης υποψήφιος για το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών αλλά έχασε το βραβείο από τον Όρσον Γουέλς για την ταινία Οθέλλος και από τον Ρενάτο Καστελάνι για την ταινία Δυο πεντάρες ελπίδα (Due soldi di speranza).
