«Ο Βυζαντινός Καβάφης». Ένα ντοκιμαντέρ του συμπολίτη μας Πάνου Κυπαρίσση και του Φάνη Δούσκου

Πάνος Κυπαρίσσης

Στην εκκλησία
Την εκκλησία αγαπώ- τα εξαπτέρυγά της,
τ’ ασήμια των σκευών, τα κηροπήγιά της, 

τα φώτα, τες εικόνες της, τον άμβωνά της.
Εκεί σαν μπω, μες σ’ εκκλησία των Γραικών 

με των θυμιαμάτων της τες ευωδίες, 

με τες λειτουργικές φωνές και συμφωνίες, 

τες μεγαλοπρεπείς των ιερέων παρουσίες 

και κάθε των κινήσεως τον σοβαρό ρυθμό- 

λαμπρότατοι μες στων αμφίων τον στολισμό-

ο νους μου πιαίνει σε τιμές μεγάλες της φυλής μας, στον ένδοξόν μας Βυζαντινισμό
Κ. Καβάφης
Σημείωση :Το ποίημα «Στην εκκλησία» διαβάζει η Πρύτανης Ελένη Αρβελέρ στο ντοκιμαντέρ «Ο Βυζαντινός Καβάφης»

Το 2013 έχει ανακηρυχθεί έτος Κωνσταντίνου Καβάφη. Η ποίηση του Καβάφη έχει αποκτήσει διεθνή αναγνώριση και έχει χαρακτηριστεί οικουμενική. Στις μετακινήσεις μας με το μετρό, επιλεγμένοι στίχοι του Αλεξανδρινού ποιητή μας ταξιδεύουν και μας προβληματίζουν. Από το περασμένο καλοκαίρι και ως το τέλος του χρόνου, έχουν προγραμματιστεί συνέδρια, ημερίδες και ποικίλες εκδηλώσεις, εντός και εκτός Ελλάδος, με σκοπό να προσεγγίσουν το έργο του Καβάφη με κάθε μορφή τέχνης. Λογοτεχνική, φιλοσοφική, εικαστική, μουσική. Εκπαιδευτικές ομάδες σε σχολεία και ερασιτεχνικές Λέσχες Ανάγνωσης, διαβάζουν, αναλύουν, ερευνούν και προσπαθούν να συνθέσουν μέσα από στίχους και βιογραφικά στοιχεία, την προσωπικότητα του μεγάλου ποιητή. 

Το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο απέκτησε το αρχείο του Καβάφη, πέρα από σειρά εκδηλώσεων, ανακοίνωσε την έκδοση ποιημάτων του, σε γραφή Braille. Το Μέγαρο Μουσικής, το Ίδρυμα Νιάρχου, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, το Ίδρυμα Θεοχαράκη και όλα σχεδόν τα Πολιτιστικά Κέντρα στη χώρα μας, θα αναφερθούν στη διαχρονικότητα της ποιητικής γραφής του μεγάλου Έλληνα, που φέτος συμπληρώνονται εκατόν πενήντα χρόνια από τη γέννησή του και ογδόντα χρόνια από το θάνατό του. 

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια στις 29 Απριλίου 1863 και πέθανε στην γενέθλια πόλη του, στην οποία έζησε και τα περισσότερα χρόνια της ζωής του, τα πιο γόνιμα ποιητικά, την ημέρα των γενεθλίων του, στις 29 Απριλίου 1933, σε ηλικία εβδομήντα χρονών. 

Η επίσημη έναρξη των εκδηλώσεων έγινε στις 4 Ιουλίου 2013 στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, όπου προβλήθηκε το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ «Ο Βυζαντινός Καβάφης», σε σκηνοθεσία Πάνου Κυπαρίσση και Φάνη Δούσκου. 

Ο Πάνος Κυπαρίσσης είναι συμπολίτης μας και ήταν τιμή για μας, να παραβρεθούμε στη δεύτερη προβολή, που έγινε την τελευταία ημέρα του Οκτωβρίου στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, στο αμφιθέατρο Λεωνίδας Ζέρβας. Μετά την προβολή, ακολούθησε συζήτηση Στρογγυλής τραπέζης με θέμα, «Η εικόνα στην ποίηση του Καβάφη», όπου συμμετείχαν η Έφη Ανδρεαδάκη κριτικός τέχνης, ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος ποιητής, βιβλιογράφος, η Ουρανία Πολυκανδριώτη φιλόλογος, ερευνήτρια ΕΙΕ και ο Μανόλης Χάρος εικαστικός καλλιτέχνης.

Οι μελετητές του Αλεξανδρινού ποιητή, έχουν διαχωρίσει τα ποιήματά του, αναφορικά με το θέμα τους, σε ερωτικά, φιλοσοφικά και ιστορικά με πολιτική διάσταση. Στην κατηγορία ιστορικά, ίσως, θα μπορούσαν να ενταχθούν και όσα αναφέρονται «στον ένδοξό μας Βυζαντινισμό», στίχος από το ποίημά του «Στην εκκλησία», το οποίο στην ταινία / ντοκιμαντέρ διαβάζει η Πρύτανης Ελένη Αρβελέρ. «Ο Βυζαντινός Καβάφης» είναι μια παραγωγή του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, στα πλαίσια των εκδηλώσεων του Έτους Καβάφη, με χορηγό το Ίδρυμα για το Παιδί και την Οικογένεια. Τα γυρίσματα έγιναν σε αντιπροσωπευτικούς χώρους, όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο των Δελφών και της Άμφισσας, το Βυζαντινό και το Χριστιανικό Μουσείο, τη Μονή Καισαριανής, την Καπνικαρέα, τη Γοργοεπήκοο και κάποια εξωτερικά στην Κωνσταντινούπολή. 

Η ταινία / ντοκιμαντέρ «Ο Βυζαντινός Καβάφης» εστιάζει σε μία ξεχωριστή γραφή του ποιητή, λιγότερο αναγνωσμένη θα λέγαμε, εφ’ όσον οι περισσότεροι από τους αναγνώστες, μελετητές και εραστές της ποίησης, προτιμούν τον ερωτικό Καβάφη και άλλοι τον φιλοσοφικό και ιστορικό Καβάφη. Ποιήματά του όπως το «Επέστρεφε», «Θυμήσου σώμα», «Η Ιθάκη», «Τα Κεριά», «Τα παράθυρα», «Όσο μπορείς», «Η Πόλις», είναι από τα πλέον γνωστά και πολυδιαβασμένα, όμως εξ’ ίσου αγαπητά είναι και «Οι Θερμοπύλες», «Τα Τείχη», «Περιμένοντας τους βαρβάρους». 

Στη ταινία «Ο Βυζαντινός Καβάφης», διακεκριμένες προσωπικότητες του τόπου μας, διαβάζουν ποιήματά του και μας φωτίζουν μια γραφή του ποιητή λιγότερο γνωστή, με Βυζαντινές αναφορές. Εκτός από την Πρύτανη Ελένη Αρβελέρ, η οποία είχε και την επιστημονική εποπτεία, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη διαβάζει την «Άννα Δαλασινή», ο Αθανάσιος Μαρκόπουλος τον «Μανουήλ Κομνηνό», ο Μιχάλης Πιερής το «Πάρθεν», η Ρενάτα Λαβανίνι τους «Φυγάδες». Ποιήματα επίσης διαβάζουν η Σόνια Ιλίνσκαγια, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, η Μαρία Ρώτα κ.α. Η ταινία ντοκιμαντέρ θα ταξιδέψει σε όλες τις πόλεις και τα πανεπιστήμια του κόσμου, σε βιβλιοθήκες και χώρους πολιτισμού στα πλαίσια του αφιερώματος για το έτος Καβάφη. 

Ο Πάνος Κυπαρίσσης όπως έχουμε ξαναγράψει είναι ένας χαρισματικός πολυτάλαντος και πολυπράγμων συμπολίτης μας, που κυκλοφορεί αθόρυβα και σεμνά. ανάμεσά μας. Γεννήθηκε στην Οξυά των Ιωαννίνων το 1945, σπούδασε Μαθηματικά και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και Θέατρο στη Δραματική Σχολή του Καρόλου Κουν. Δίδαξε για μια δεκαετία στη μέση εκπαίδευση καθώς και υποκριτική στο Νέο Ελληνικό Θέατρο του Γιώργου Αρμένη, τη Σχολή Βεάκη, Δήλος κ.α. Είναι Ποιητής, Γλύπτης, Ζωγράφος, Συγγραφέας, Μεταφραστής και Σκηνοθέτης. Εκτός από την τελευταία του σκηνοθετική δουλειά «Ο Βυζαντινός Καβάφης», ο Πάνος Κυπαρίσσης και ο Φάνης Δούσκος, υπογράφουν επίσης την σκηνοθεσία, σε ένα επίσης εξαιρετικής τέχνης ιστορικό ντοκιμαντέρ, για τα εκατό χρόνια απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, που φέρει τον τίτλο «Γιάννενα του στοχασμού και των θρύλων», το οποίο παρακολουθήσαμε από την άλλοτε Δημόσια Τηλεόραση.

Δέσποινα Δαλιάνη Βακάλη