 |
| Δέσποινα Δαλιάνη-Βακάλη |
Αγαπημένος τόπος των εκδρομέων και των κυνηγών.
Οι πρώτες πληροφορίες που έχουμε, είναι ότι στα 1091 είχε μόλις 22 κατοίκους. Στους ταξιδιωτικούς οδηγούς του 1920, συναντάμε την ονομασία Ιέρακας και αν εξαιρέσουμε τις λαογραφικές αναφορές, προέρχεται από το όνομα του Μέγα Λογοθέτη Ιέρακα, ο οποίος καταγόταν από Αθηναϊκή οικογένεια, έζησε τον 16ο αιώνα και υπήρξε συνεργάτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Ο Ιέρακας, λέγεται ότι είχε ιδιοκτησίες στην ευρύτερη περιοχή του όρους Πεντελικού. Το 1578 δώρισε τον οικογενειακό του ελαιώνα, ο οποίος απαριθμούσε τριακόσια ελαιόδενδρα, στη νεοσύστατη τότε Μονή Πεντέλης. Έτσι η περιοχή εντάσσεται στην ιδιοκτησία του μοναστηριού και αναφέρεται ως αγρόκτημα Ιέρακα, όπου με την πάροδο των χρόνων παραφράζεται σε αγρόκτημα Γέρακα. 
Για της καλλιέργεια αυτής της εύφορης γης, χρησιμοποιούν ακτήμονες από την περιοχή των Μεσογείων και κυρίως από την Παιανία. Με τα χρόνια, οι ακτήμονες καλλιεργητές, για να μην πηγαινοέρχονται, θα κατασκευάσουν καλύβες και πρόχειρα καταλύματα και θα εγκατασταθούν μαζί με τα ζώα τους, στο αγρόκτημα του Γέρακα. Η διοίκηση της Μονής αρχίζει να δυσανασχετεί και προσπαθεί να τους απομακρύνει. Οι ακτήμονες καλλιεργητές όμως, είναι αποφασισμένοι να μην φύγουν και να διεκδικήσουν κάποια κομμάτια γης, από αυτά που δουλεύουν εδώ και χρόνια οι ίδιοι αλλά και προπάτορές τους. Για να το πετύχουν, δημιουργούν μια επιτροπή προκειμένου να τους εκπροσωπήσει. Την επιτροπή αποτελούν ο Πέτρος Κορρός, ο Σταμάτης Σιδέρης και ο Θανάσης Ανδρίκου.
Ίσως βρισκόμαστε στον πρώτο συνεταιρισμό της περιοχής. Είναι ο «Συνεταιρισμός Αποκαταστάσεως Ακτημόνων Καλλιεργητών Γέρακος». Στις 13 Αυγούστου 1920, μετά από διαπραγματεύσεις, το αγρόκτημα του Γέρακα θα περάσει σε 253 καλλιεργητές ή εμφυτευτές όπως αναφέρονται στο συμβόλαιο 20.000. Με το συγκεκριμένο συμβόλαιο πωλούνται και μεταβιβάζονται 4.600 στρέμματα στην τιμή των 634.800 δραχμών. Αξία στρέμματος, 138 δραχμές τις οποίες θα αποπληρώσουν με διακανονισμό. Έντεκα μήνες μετά, στις 13 Ιουλίου 1921, η αγοραπωλησία νομιμοποιείται με τον «Κτηματολογικό Πίνακα του Αγροκτήματος Γέρακα». Το Αγρόκτημα θα μετονομαστεί σε Συνοικισμό και διοικητικά θα περάσει στην Κοινότητα Παιανίας.
Στο μεταξύ δημιουργούνται και οι πρώτες παραγωγικές μονάδες. Η κτηνοτροφία και η πτηνοτροφία βρίσκονται σε άνθηση εφ’ όσον η περιοχή προσφέρεται απλόχερα. Τα χρόνια περνάνε και στα 1961, ο Γέρακας απαριθμεί 1.775 κατοίκους ενώ το 1971, έχει φτάσει τους 5.716. Από την Παιανία θα αποκοπεί και θα σχηματίσει Κοινότητα στις 30 Ιανουαρίου 1979, με το Προεδρικό Διάταγμα 73/30.01.1979/ΦΕΚ16.
Έντεκα χρόνια μετά, καθώς ο πληθυσμός του Γέρακα αυξάνει, στις 18 Μαΐου1990 θα γίνει Δήμος με το Προεδρικό Διάταγμα 187/18.05.1990/ΦΕΚ Α75, όταν οι μόνιμοι κάτοικοι έχουν φτάσει τους 8.591. Η περιοχή έχει αρχίσει να μετατρέπεται σε μια σύγχρονη πόλη, με δρόμους, πλατείες, σχολεία και Δημόσια κτήρια και σε τίποτα δεν θυμίζει το άλλοτε εξοχικό προάστιο των Αθηνών. Δια να δημιουργηθεί ο Γέρακας και να γίνει η πόλη που είναι σήμερα, με όλα τα καλά της και όλα τα λάθη της, χρειάστηκαν 100 χρόνια.
Στην αρχή ήταν αγρόκτημα, μετά έγινε συνοικισμός, στη συνέχεια προάστιο και σήμερα είναι η μεγαλύτερη αναπτυσσόμενη περιοχή της Ανατολικής Αττικής. Κάποιοι από τους σημερινούς κατοίκους μεγάλωσαν μαζί της. Ο πληθυσμός της στην απογραφή του 2001 ήταν 13.921 κάτοικοι, ενώ σήμερα έχει ξεπεράσει τις 30.000 κατοίκους.
Την εποχή που άρχισε να αναπτύσσεται και ενώ η απόσταση από το κέντρο της Αθήνας ήταν μόλις δώδεκα χιλιόμετρα, ο Γέρακας ζούσε κυριολεκτικά στο σκοτάδι, εφ’ όσον δεν υπήρχε ηλεκτρισμός, δεν είχε δρόμους παρά μόνο μονοπάτια, δεν είχε τηλέφωνο, δεν είχε νερό, εκτός από το τρεχούμενο νερό της Πηγής. Δεν είχε σχολεία, αρκεί να αναφέρουμε, ότι το πρώτο αυτοσχέδιο Δημοτικό Σχολείο, δημιουργήθηκε μέσα στο άλλοτε μικρό εκκλησάκι της Παναγίτσας, στη συμβολή Λ. Μαραθώνος και Λ. Σπάτων και βέβαια καμία Δημοτική ή έστω Κοινοτική Αρχή. Η προσπάθειες κάποιων ανθρώπων στα 1964, 1967, 1969 να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο της περιοχής, σκοντάφτει στις δύσκολες πολιτικές εποχές που διάγει η χώρα μας.
Στις 30 Απριλίου του 1975 όμως, μετά την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού, δημιουργείται ο Εκπολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος «ΠΗΓΗ». Πρώτος Πρόεδρος είναι ο Ισίδωρος Λαγκώνης ο οποίος εκλέγεται δια βοής. Οι άνθρωποι οι οποίοι δημιούργησαν το Σύλλογο «ΠΗΓΗ», μέχρι ο Γέρακας να σχηματίσει Κοινότητα, έκανε χρέη Κοινότητας, εφ’ όσον ασχολήθηκε με την επίλυση σοβαρών προβλημάτων, όπως η κατασκευή δρόμων, η ηλεκτροδότηση και η ύδρευση της περιοχής. Τοποθέτησε τον πρώτο κοινόχρηστο κρουνό, διευθέτησε τα όρια της περιοχής και την παραχώρηση οικοπέδων για την ανέγερση σχολείων, κατασκεύασε το μνημείο των Ηρώων. Κάποιες φορές η εφευρετικότητα των ανθρώπων του Συλλόγου είναι αξιοπρόσεκτη. Τοποθετούν βαρέλια οικοδομής σε διάφορα σημεία του Γέρακα για την περισυλλογή των σκουπιδιών. Λένε τα κάλαντα προκειμένου να διαθέσουν τα χρήματα για πετρέλαιο θέρμανσης των σχολείων, τα οποία στεγάζονται σε ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ενώ οι δρόμοι του Γέρακα, γίνονται αδιάβατοι από τις λάσπες με την πρώτη βροχή, συνεργάζονται με τους κατοίκους και αποφασίζουν να πληρώσουν ο κάθε ένας το κομμάτι, μπροστά από το σπίτι του και ρίχνουν χαλίκι 3Α. Αυτά και άλλα πολλά είναι μερικά από τα θέματα που έφερε εις πέρας ο Σύλλογος «ΠΗΓΗ», μέχρι το 1979, που ο Γέρακας δημιούργησε δική του Κοινότητα με πρώτο Κοινοτάρχη το Σπύρο Γιαννάκου.
Στη συνέχεια από Εκπολιτιστικός Σύλλογος θα γίνει Πολιτιστικός και θα ασχοληθεί με πολιτιστικά δρώμενα όπως συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις κ.α. Όμως και πάλι θα περάσει μπροστά με μία κίνηση αρκετά προωθημένη για την εποχή. Το 1981 Πρόεδρος του Συλλόγου είναι ο Φώτης Μαζίτσος όπου έχει την ιδέα για την δημιουργία μιας εφημερίδας. Είναι η «Φωνή του Γέρακα» η οποία κυκλοφορεί τον Μάρτιο του ιδίου χρόνου. Η έκδοσή της είναι μηνιαία, ωστόσο τους επόμενους μήνες θα γίνει περιοδική, ώσπου για οικονομικούς λόγους θα ανασταλεί. Θα επανέλθει όμως το 1987 όταν Πρόεδρος θα είναι ο Δημήτρης Καρράς. Έκτοτε κυκλοφορεί ανελλιπώς σε μηνιαία βάση και παραμένει η σημαντικότερη δραστηριότητα του Συλλόγου και η μοναδική εφημερίδα που εκδίδεται στη περιοχή του Γέρακα.
Τελειώνοντας την αναφορά στο Σύλλογο «ΠΗΓΗ», εκτός από την έκδοση της εφημερίδας, μια άλλη σημαντική δραστηριότητα, είναι η έκδοση και κυκλοφορία του Βιβλίου «Η Ιστορία του Γέρακα και της Πηγής». Ένα βιβλίο στο οποίο καταγράφεται η δημιουργία και η πορεία της πόλης του Γέρακα καθώς και του Συλλόγου «ΠΗΓΗ». Στο μεταξύ ο Γέρακας είναι Δήμος από το 1990. Πρώτος Δήμαρχος είναι ο Γιάννης Παπαδογεωργάκης, ο οποίος ανέλαβε την πόλη από Κοινοτάρχης, διαδεχόμενος τον Σπύρο Γιαννάκου και παρέμεινε επί εικοσιπέντε συνεχή χρόνια. Παρ’ ότι ο Γέρακας βρίσκεται σε εξελικτική πορεία, ωστόσο δεν έχει ενταχθεί ακόμη στο σχέδιο πόλης, εκτός από ένα μικρό κομμάτι που ανάγεται στα 1936.
Ο Γιάννης Παπαδογεωργάκης θα αναλάβει την ένταξη της πόλης στο σχέδιο, ωστόσο είναι κάτι που δεν θα γίνει ανώδυνα. Η μεταφορά του συντελεστή δόμησης, η αντιπαροχή, η αποχέτευση που δεν υπήρχε και της οποίας η μελέτη άργησε, τα αντισταθμιστικά οφέλη που δεν διεκδικήθηκαν από την κατασκευή της Αττικής οδού, θα έχουν σαν αποτέλεσμα, να χάσει ο Γέρακας την ευκαιρία να γίνει μια πόλη πρότυπο, όπως αυτές των βορείων προαστίων, κάτι το οποίο δεν ήταν ακατόρθωτο, εφ’ όσον η δημιουργία της ουσιαστικά, ξεκίνησε μετά τη μεταπολίτευση. Αν παρατηρήσουμε άλλες πόλεις στην Ελλάδα, θα προσέξουμε, ότι όταν αρχίζει η ανοικοδόμηση και επεκτείνονται τα όριά τους, για λόγους ιστορικούς, κρατάνε τη παλιά πόλη ανέγγιχτη. Στο Γέρακα έγινε ακριβώς το αντίθετο. Με αποτέλεσμα να χαθούν όλες οι παλιές μονοκατοικίες με τις αυλές, τα πηγάδια και τους κήπους και στη θέση τους να υψωθούν πολυώροφα κτήρια. Και δεν είναι μόνο τα ψηλά κτήρια. Είναι και τα δένδρα που κόπηκαν, είναι οι αλάνες που χάθηκαν, είναι οι γειτονιές που άλλαξαν χρώμα και πρόσωπο. Όσοι δεν την έχουν ζήσει, όσο οι πρώτοι άνθρωποι που ήρθαν να κατοικήσουν εδώ, αψηφώντας τον πρωτογονισμό που την χαρακτήριζε τότε, δεν μπορούν να την αγαπήσουν. Διότι η αγάπη προς κάθε τι, πόλη, δάσος, θάλασσα, βιβλίο, φαγητό, ταξίδι, μουσική, ζώο, αντικείμενο, άνθρωπο, συνδέεται με μνήμες. Και οι μνήμες με τις αισθήσεις και οι αισθήσεις με το συναίσθημα. Όσοι δεν έχουν τρέξει στις αλάνες που τώρα χάθηκαν, δεν έχουν σκαρφαλώσει στα δένδρα που κόπηκαν, δεν έχουν ξεδιψάσει από το νερό της Πηγής που στέρεψε, δεν έχουν κολυμπήσει στα νερά της στέρνας, δεν έχουν περπατήσει στους χωματόδρομους και δεν έχουν βουτηχτεί στη λάσπη, δεν μπορούν ν’ αγαπάνε αυτή την πόλη, όσο οι πρώτοι της κάτοικοι. Απλώς ζουν εδώ και φυσικό είναι να την έχουν αποδεχθεί και να προσπαθούν να την κάνουν καλύτερη.
Το 2010 η Ελληνική Βουλή ψήφισε το νόμο 3852/2010 περί «Διοικητικής Αναδιοργάνωσης της Ελλάδας». Και το όνομα αυτής Καλλικράτης. Έτσι στις 14 Οκτωβρίου 2010 και μετά από δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, οι πόλεις Γέρακας, Παλλήνη και Ανθούσα, αποτελούν το νέο Δήμο Παλλήνης με Δήμαρχο το Θανάση Ζούτσο. Τις τελευταίες μέρες διαβάσαμε μια σημαντική είδηση. Δρομολογήθηκε το έργο της αποχέτευσης για όλο το Γέρακα και αναγνωρίζουμε, ότι είναι μία από τις τελευταίες μεγάλες διεκδικήσεις. Είθε το έργο να ξεκινήσει και να υλοποιηθεί το συντομότερο δυνατό.
- Οι πληροφορίες και οι φωτογραφίες προέρχονται από το βιβλίο «Η Ιστορία του Γέρακα και της Πηγής»
- Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος Νο 209 - 5/5/2012
